Nike, Panama'nın yerli Guna protestosunun ardından Air Force 1 ayakkabı tasarımından vazgeçti
ABD'li spor giyim devi Nike Salı günü yaptığı açıklamada, Panama'nın yerli Guna topluluğunun onu korunan geleneksel bir tasarımı “korsanlıkla” suçlamasının ardından en son ayakkabısını geri çektiğini söyledi.
Guna'nın avukatları, özel üretim Air Force 1 model ayakkabının kendi izinleri olmadan geleneksel bir “mola” tasarımına sahip olduğunu ve fikri mülkiyet haklarını ihlal ettiğini söyledi.
Şirketin 6 Haziran'da planlanan 100 dolarlık ayakkabı lansmanından çekilmesini talep etmişlerdi.
AFP'nin temasa geçmesinin ardından bir Nike sözcüsü şunları söyledi: “Nike Air Force 1 'Porto Riko' 2019'un tasarım kökeninin yanlış temsil edilmesinden dolayı özür dileriz. Sonuç olarak bu ürün artık mevcut olmayacak.”
Guna'lı avukat Aresio Valiente, AFP'ye yerli halkın sadece ürünün geri çekilmesini istemediğini, aynı zamanda ayakkabının “Guna halkının maneviyatının bir parçası” olması nedeniyle tazminat talebinde bulunduğunu söyledi.
Valiente, “Dolayısıyla şirket, tasarımlarımızın yasadışı bir kopyası olduğu için bize tazminat ödemek zorunda” dedi ve Nike'a “zaten bir protesto notu gönderdiklerini” ekledi.
Endüstri web sitesi Sneaker News, Nike'ın tasarımın Porto Riko'ya bir övgü olduğunu ve yerli Coqui kurbağasını temsil eden bir grafiğin yer aldığını söylediğini bildirdi.
Ancak Guna şefi Belisario Lopez, Panama Şehri'nde düzenlediği basın toplantısında şunları söyledi: “Nike ayakkabılarında görünen molanın Guna halkına ait olduğunu kabul etmeliler.”
Lopez, Guna halkının Nike'a karşı açtığı davanın “dünyadaki tek dava olmadığını” söyledi. Binlerce tasarım ve yerli halkın atalarından kalma bilgileri, çok uluslu şirketler tarafından korsan olarak kullanılıyor.”
Guna halkı Panama ve Kolombiya'da topluluklar halinde yaşıyor. Çoğu Guna, Panama'nın Karayip kıyısındaki San Blas adaları olarak da bilinen Kuna Yala'da yaşıyor. Çevreciler, alçakta bulunan adaların küresel ısınma nedeniyle yükselen denizler nedeniyle tehdit altında olduğunu söylüyor.
“Mola Guna için bir bayrak gibidir. Mola çevresinde şekillenen gerçekten kültürel bir kimlik var. Bu çok güçlü bir kimlik unsurudur,” dedi yaklaşık yirmi yıldır Guna üzerinde çalışan Barselona Üniversitesi sosyal antropoloji profesörü Monica Martinez.
Martinez, dünya çapında yerli halkın fikri mülkiyetlerinin tasarımcılar veya büyük şirketler tarafından çalındığını bildiren “giderek daha fazla vaka” olduğunu söyledi.
“Burada ilginç olan Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü'nde tartışmalar olması ve yerli halklardan bir şeyler yapılması yönünde taleplerin olması. Ama hiçbir şey yapılmıyor.”
AFP
